Hướng dẫn kiến thức cơ bản về nhiếp ảnh cho người mới bắt đầu cần biết những gì? Nhiều người muốn bắt đầu học nhiếp ảnh, nhưng họ thường không biết bắt đầu từ đâu. Nếu bạn không có kiến thức nền tảng, việc hiểu tất cả các thuật ngữ và khái niệm liên quan đến nhiếp ảnh có thể là một thách thức. Dưới đây là bí quyết dễ dàng để bắt đầu học nhiếp ảnh, giúp bạn nắm vững những kiến thức cơ bản về nhiếp ảnh và trở thành một nhiếp ảnh gia thực thụ.
Nhiếp ảnh là gì?
Nhiếp ảnh là quá trình tạo ra hình ảnh bằng cách tương tác với ánh sáng sử dụng phim hoặc thiết bị nhạy sáng. Nhiếp ảnh sử dụng một thiết bị đặc biệt để ghi lại hình ảnh của các vật thể thông qua ánh sáng được phản chiếu từ chúng lên giấy hoặc phim nhạy sáng.
Quá trình này được thực hiện thông qua các thiết bị cơ học, hóa học hoặc kỹ thuật số, thường được gọi là máy ảnh hoặc máy chụp hình. Khi bắt đầu sử dụng, chúng ta thường có xu hướng tìm hiểu nhiều về các thông số, cách vận hành máy ảnh và các kỹ thuật chụp ảnh. Tuy nhiên, điều này có thể khiến chúng ta cảm thấy bối rối hơn vì thông tin quá nhiều. Vì vậy, đối với người mới, các hướng dẫn cơ bản dưới đây sẽ giúp bạn bắt đầu làm quen một cách dễ dàng.
Hiểu về tam giác phơi sáng
Trước hết, chúng ta cần hiểu về khái niệm phơi sáng. Phơi sáng là quá trình đo lường để xác định xem một bức ảnh có đủ ánh sáng hay không, và có thể bị quá sáng hoặc thiếu sáng. Trong các tình huống khác nhau, lượng ánh sáng sẵn có có thể khác nhau, và do đó, máy ảnh không luôn đưa ra độ phơi sáng chính xác. Trong những trường hợp như vậy, bạn cần điều chỉnh thủ công các tham số để tạo ra một độ phơi sáng phù hợp cho bức ảnh.
Thực chất, phơi sáng liên quan đến tốc độ màn trập, tức là khoảng thời gian mà ánh sáng được phép vào cảm biến máy ảnh. Thời gian phơi sáng trung bình thường nằm trong khoảng từ 1 giây đến 30 giây, tuy nhiên, nhiều người sử dụng thời gian phơi sáng dài hơn bằng cách sử dụng chế độ “BULB” và sử dụng remote hoặc dây bấm mềm để điều khiển thời gian phơi sáng một cách linh hoạt. Tuy nhiên, việc phơi sáng quá lâu có thể ảnh hưởng đến cảm biến, vì vậy bạn nên xem xét kỹ lưỡng trước khi quyết định sử dụng thời gian phơi sáng dài.
Tam giác phơi sáng là một khái niệm để chỉ sự tương quan giữa ba yếu tố quan trọng liên quan đến độ phơi sáng của một bức ảnh, bao gồm độ nhạy sáng (ISO), tốc độ màn trập (Shutter Speed), và khẩu độ (Aperture). Khi một trong ba yếu tố này thay đổi, nó sẽ ảnh hưởng đến độ phơi sáng của bức ảnh của bạn.
Tốc độ màn trập của máy ảnh
Mỗi máy ảnh đều đi kèm với một cơ chế màn trập riêng. Khi bạn bấm nút chụp, màn trập sẽ mở ra để cho ánh sáng xâm nhập vào ống kính và chiếu hình ảnh lên cảm biến máy ảnh. Tốc độ màn trập là thời gian mà màn trập mở cửa để ánh sáng đi vào máy ảnh. Nếu màn trập mở cửa lâu hơn, nhiều ánh sáng hơn sẽ đi vào máy ảnh, và kết quả là hình ảnh sẽ được chiếu sáng hơn.
Khi bạn muốn chụp các tình huống có chuyển động nhanh như thể thao hoặc động vật hoang dã, bạn cần điều chỉnh tốc độ màn trập để nhanh hơn. Khi đó, chuyển động sẽ bị “đóng băng” và bạn sẽ có được các hình ảnh sắc nét nhất. Ngược lại, với tốc độ màn trập chậm, bạn có thể tạo ra nhiều hiệu ứng khác nhau bằng cách làm cho các đối tượng chuyển động trở nên mờ nhòe trong hình ảnh.
Đây là tốc độ màn trập của máy ảnh khi chụp một bức ảnh, và tốc độ màn trập chính là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến độ nét của hình ảnh. Ví dụ, khi bạn chụp các sự kiện thể thao hoặc chủ đề đang di chuyển nhanh, nếu bạn sử dụng tốc độ màn trập thấp hơn 1/100 giây, hình ảnh có thể sẽ xuất hiện những đường vệt dài do chuyển động không được nắm bắt đầy đủ. Tăng tốc độ màn trập lên chẳng hạn từ 1/100 lên 1/400 giây sẽ tạo ra sự khác biệt đáng kể khi bạn chụp chuyển động.
Đặc tính của khẩu độ ống kính
Tương tự như tốc độ màn trập, khẩu độ cũng là một yếu tố quan trọng quyết định lượng ánh sáng đi vào ống kính và cảm biến máy ảnh. Khẩu độ được đo bằng giá trị F. Khi giá trị F càng lớn, độ mở khẩu càng nhỏ, dẫn đến lượng ánh sáng ít hơn đi vào máy ảnh. Ngược lại, khi giá trị F càng nhỏ, độ mở khẩu càng lớn, cho phép ánh sáng nhiều hơn đi qua ống kính, tạo ra hình ảnh sáng hơn.
Khẩu độ cũng ảnh hưởng đến phạm vi vùng lấy nét (độ sâu trường ảnh). Khi khẩu độ mở lớn (giá trị F thấp), vùng lấy nét trở nên hẹp, giúp tạo ra hiệu ứng xóa phông ấn tượng. Ngược lại, khi khẩu độ mở nhỏ (giá trị F cao), bạn có thể có bức ảnh phong cảnh rõ nét với độ sâu trường ảnh lớn.
Khẩu độ là độ mở của ống kính, được biểu thị bằng F/X (trong đó, X là giá trị độ mở cụ thể, ví dụ F/2; F/1.8; F/4…). Giá trị X càng nhỏ, khẩu độ càng lớn. Chẳng hạn, F/2 lớn hơn F/4; ở đây, F là 1F. Để dễ hiểu hơn, 1F/2 = 0.5 lớn hơn 1F/4 = 0.25.
Khẩu độ lớn hơn cho phép nhiều ánh sáng đi vào cảm biến hơn, giúp giảm nhiễu và rung, cũng như làm cho hình ảnh ít mờ hơn trong điều kiện thiếu sáng. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng nên mở khẩu độ tối đa, vì một số ống kính không cho ra hình ảnh nét nhất ở khẩu độ lớn nhất. Do đó, bạn có thể điều chỉnh khẩu độ xuống một số stop, ví dụ từ F/1.8 xuống F/2.8, để đảm bảo hình ảnh đủ sắc nét.
ISO – độ nhạy sáng của máy ảnh
Đây là một trong ba yếu tố quan trọng trong nhiếp ảnh. Thông thường, giá trị ISO thấp nhất trên các máy ảnh hiện nay thường nằm trong khoảng từ 50-200, trong khi giá trị cao nhất có thể lên đến 256.000. Trong điều kiện ánh sáng tốt, bạn có thể thiết lập giá trị ISO ở mức thấp nhất. Ngược lại, khi bạn chụp ảnh ở những nơi thiếu sáng, bạn cần tăng giá trị ISO để làm sáng hình ảnh, tuy nhiên, giá trị ISO càng cao, thì khả năng xuất hiện nhiễu (noise) trong hình ảnh càng cao.
Hiểu về máy ảnh
Cân bằng trắng WB
Nhiệt độ màu, một khía cạnh dễ hiểu là màu sắc tổng quan của một bức ảnh, có thể tạo ra hiệu ứng ám xanh dương hoặc ám vàng. Thường xảy ra khi máy ảnh không hiểu cách đo ánh sáng hoặc bị ảnh hưởng bởi màu sắc của nguồn sáng trong môi trường.
Nhiệt độ màu được đo bằng đơn vị Kelvin và thường nằm trong khoảng từ 1,000 đến 10,000. Ví dụ, ở nhiệt độ 1,000 Kelvin, hình ảnh sẽ có tông màu đỏ cam, và khi tăng nhiệt độ màu, màu sắc sẽ chuyển từ đỏ cam sang vàng, sau đó đến xanh lá cây, và cuối cùng là xanh dương. Chi tiết hơn, bạn có thể tham khảo hình minh họa bên dưới để dễ dàng hình dung.
Tiêu cự của ống kính
Bạn có bao giờ thắc mắc về đơn vị “mm” trong thông số kỹ thuật của ống kính và tại sao tiêu cự dài thường được sử dụng trong việc chụp chân dung? Tiêu cự ảnh hưởng đến khả năng thu phóng của ống kính dưới các góc độ khác nhau.
Ống kính được chia thành hai loại chính dựa trên khả năng thu phóng của chúng. Loại đầu tiên là ống kính có tiêu cự cố định (prime lenses), và loại thứ hai là ống kính có tiêu cự thay đổi (zoom lenses). Nói chung, ống kính có tiêu cự cố định tạo ra hình ảnh sắc nét và thường có khẩu độ lớn, thích hợp cho việc chụp ảnh trong điều kiện ánh sáng yếu. Trong khi đó, ống kính zoom cho phép bạn thay đổi tiêu cự để phù hợp với các khoảng cách ảnh khác nhau.
Tiêu cự của ống kính quyết định khả năng thu phóng cận cảnh của đối tượng. Một ống kính có tiêu cự dài sẽ cho phép bạn thu phóng một phần cụ thể của đối tượng, thường được sử dụng để chụp chân dung. Ngược lại, một ống kính có tiêu cự ngắn thường được sử dụng để chụp toàn cảnh của đối tượng. Các khoảng tiêu cự khác nhau của ống kính cung cấp các khả năng sáng tạo và ứng dụng khác nhau trong nhiếp ảnh.
Có một loạt các loại ống kính khác nhau, bao gồm:
- Ống góc siêu rộng (wide-angle): Thường có tiêu cự nhỏ hơn 21mm, ví dụ như lens mắt cá 8mm. Những ống kính này thường được sử dụng để chụp kiến trúc hoặc tạo hiệu ứng hình ảnh độc đáo.
- Ống góc rộng (wide-angle): Với tiêu cự từ 21-35mm, chúng thường được sử dụng để chụp phong cảnh hoặc các cảnh quang rộng lớn.
- Ống kính tiêu cự chuẩn (standard): Có tiêu cự từ 35-70mm, chúng thích hợp để chụp đời thường, sự kiện, phóng sự, và chân dung.
- Ống kính telephoto trung bình (medium telephoto): Với tiêu cự từ 70-135mm, chúng thường được sử dụng để chụp sản phẩm hoặc chân dung với khoảng cách trung bình.
- Ống kính siêu telephoto: Có tiêu cự lớn hơn 135mm, chúng thường được sử dụng cho việc chụp từ xa, ví dụ như chụp thể thao hoặc sự kiện trong khoảng cách xa.
Mỗi loại ống kính này có ứng dụng và ưu điểm riêng biệt, cho phép nhiếp ảnh gia tạo ra những loại hình ảnh đa dạng dựa trên mục tiêu chụp và tình huống.
Độ sâu trường ảnh
Nói về các khái niệm cơ bản trong nhiếp ảnh, độ sâu trường ảnh là một yếu tố quan trọng. Một cách đơn giản, độ sâu trường ảnh là phạm vi trong ảnh mà các đối tượng xuất hiện rõ nét. Có ba yếu tố chính ảnh hưởng đến độ sâu trường ảnh, bao gồm khẩu độ, tiêu cự của ống kính và khoảng cách giữa máy ảnh và chủ thể.
Cách đơn giản nhất để kiểm soát độ sâu trường ảnh là thông qua việc điều chỉnh khẩu độ. Khi bạn mở khẩu độ rộng (có số F nhỏ), bạn sẽ có độ sâu trường ảnh hẹp; ngược lại, khi bạn đóng khẩu độ (có số F lớn), bạn sẽ có độ sâu trường ảnh rộng. Trong thực tế, độ sâu trường ảnh hẹp thường thích hợp cho chụp ảnh chân dung với hiệu ứng xóa phông, để làm nổi bật chủ thể. Còn độ sâu trường ảnh rộng thường được sử dụng trong việc chụp phong cảnh, kiến trúc và các tình huống tương tự. Độ sâu trường ảnh (DOF) có thể được mô tả là mức độ mà ống kính làm cho các phần khác nhau của hình ảnh trở nên mờ. DOF càng mỏng, điều này thường dẫn đến một hiệu ứng xóa phông mạnh mẽ. Ví dụ, các lens telephoto có tiêu cự dài thường có DOF mỏng hơn so với lens wide-angle có tiêu cự ngắn. Điều này làm cho các phần ngoài khung chụp trở nên mờ và tạo ra một hiệu ứng nền nổi bật.
Tuy nhiên, điều này cũng có nhược điểm, đó là khả năng làm cho một phần hình ảnh trở nên mờ (out of focus) nếu DOF quá mỏng. Vì vậy, khi chụp, bạn nên ưu tiên sử dụng tốc độ chụp nhanh và tăng giá trị ISO nếu cần thiết để đảm bảo rằng hình ảnh không bị mờ. Khi chụp phong cảnh, thường nên đóng khẩu ống kính lại xuống khoảng F/8 hoặc giá trị nhỏ hơn để đảm bảo rằng toàn bộ hình ảnh sẽ được làm nét và sắc nét.
Chế độ đo sáng
Chế độ đo sáng là cách bạn chỉ cho máy ảnh biết vị trí hoặc phần nào của cảnh bạn muốn máy ảnh tập trung vào để đo lượng ánh sáng.
Máy ảnh cung cấp các chế độ đo sáng khác nhau, tùy thuộc vào mục đích chụp của bạn, để đưa ra các phương pháp đo sáng phù hợp. Ví dụ, khi chụp chân dung, bạn có thể sử dụng chế độ đo sáng điểm (Spot) để chỉ đo ánh sáng vào một phần cụ thể của khung hình, thường là người mẫu, để có thông tin đo sáng chính xác cho phần đó. Trong khi đó, khi chụp phong cảnh, bạn có thể sử dụng chế độ đo sáng toàn ảnh để tính toán ánh sáng trên toàn bức ảnh và đảm bảo độ sáng phù hợp cho cả khung hình.
Khi bạn đã thực hiện đo sáng thành công và cài đặt độ sáng mong muốn, bạn có thể sử dụng nút khóa sáng để giữ cài đặt này cố định, giúp bạn dễ dàng sắp xếp lại bố cục của bức ảnh mà không cần lo lắng về việc mất cài đặt ánh sáng.
Histogram
Biểu đồ Histogram cho phép bạn xem lại thông tin về cách ảnh đã được phơi sáng sau khi chụp. Nó sẽ hướng dẫn bạn về việc cách điều chỉnh phơi sáng cho một bức ảnh. Đối với những người mới bắt đầu trong nhiếp ảnh, việc hiểu biểu đồ Histogram có thể trông khá phức tạp ban đầu, nhưng thực tế, nó không quá khó hiểu.
Màn hình LCD trên máy ảnh không luôn đủ tốt để hiển thị chi tiết về độ phơi sáng của hình ảnh, bởi vì chúng có thể bị ảnh hưởng bởi điều kiện ánh sáng môi trường và độ sáng của màn hình. Đó là lý do tại sao biểu đồ Histogram trở thành một công cụ hữu ích khi bạn bắt đầu học cách điều chỉnh phơi sáng một cách chính xác.
Các chế độ lấy nét trên ảnh
Trên máy ảnh, có nhiều tùy chọn chế độ lấy nét khác nhau, và việc lựa chọn chế độ này phụ thuộc vào đối tượng cũng như tình huống chụp. Ví dụ, khi chụp lookbook, thường nên sử dụng chế độ lấy nét theo điểm và hình ảnh nên được nét tại mắt của người mẫu để tạo sự tập trung. Trong trường hợp chụp nhóm đông người, nên ưu tiên sử dụng chế độ lấy nét 3D hoặc tận dụng tất cả các điểm lấy nét của máy ảnh và đồng thời đóng khẩu độ lại để tạo ra độ sâu trường ảnh lớn hơn, làm cho nhiều người trong khung hình đều nét. Đối với chụp phong cảnh, cũng nên sử dụng chế độ tận dụng tất cả các điểm lấy nét mà máy ảnh hỗ trợ để đảm bảo toàn bộ khung hình nét và sắc nét.
Các chế độ trên máy ảnh DSLR
Khả năng điều chỉnh ba thông số chính về ánh sáng, đó là khẩu độ, tốc độ màn trập và ISO. Đối với người mới bắt đầu trong nhiếp ảnh, điều này rất quan trọng, vì nếu bạn chưa hiểu rõ cách máy ảnh hoạt động, thì kết quả chụp ảnh có thể không đạt được như mong muốn.
Máy ảnh thông thường cung cấp nhiều chế độ chụp ảnh cho bạn lựa chọn. Ngoài ra, một số nhà sản xuất máy ảnh cũng cung cấp chế độ chụp ảnh tự động giúp người dùng làm quen với máy. Thông thường, có ba chế độ chính mà bạn cần biết: chế độ chỉnh tay (M), chế độ ưu tiên khẩu độ (A), và chế độ ưu tiên tốc độ màn trập (S).
Trong máy ảnh DSLR, có ba chế độ chính mà người dùng thường sử dụng:
- Chế độ M (Chỉnh tay hoàn toàn): Chế độ này thường được sử dụng khi bạn muốn hoàn toàn kiểm soát cả khẩu độ và tốc độ màn trập, thích hợp cho việc chụp ảnh nội thất, kiến trúc và các tình huống cần điều chỉnh tỉ mỉ.
- Chế độ A (Ưu tiên khẩu độ): Chế độ này tập trung vào việc ưu tiên một giá trị khẩu độ cố định, trong khi máy ảnh tự động điều chỉnh tốc độ màn trập. Chế độ A thường được sử dụng trong các tình huống chụp sự kiện, đám cưới, hoặc tiệc tùng, khi bạn muốn kiểm soát độ sâu trường ảnh.
- Chế độ Auto (Tự động hoàn toàn): Chế độ này tự động điều chỉnh cả khẩu độ và tốc độ màn trập, thích hợp cho người mới bắt đầu hoặc khi bạn cho người khác mượn máy ảnh để chụp phong cảnh hoặc các tình huống cần sự đơn giản.
Bộ lọc phân cực
Bộ lọc phân cực cho phép ánh sáng đi vào ống kính từ một hướng nhất định. Điều này giúp loại bỏ hiện tượng lóa sáng và sự phản xạ ánh sáng không cần thiết từ các bề mặt kim loại và phi kim loại. Nước, gương và thủy tinh thường gây ảnh hưởng lớn và cũng giống như lăng kính. Loại bỏ những hiện tượng này sẽ làm cho màu sắc trong bức ảnh trở nên tự nhiên hơn, sống động hơn.
Hệ số Crop
Một người mới bắt đầu trong nhiếp ảnh cần hiểu về hệ số Crop hoặc cảm biến máy ảnh Full-frame. Sử dụng cảm biến Full-frame làm tiêu chuẩn, hệ số Crop trên một máy ảnh cho chúng ta biết cảm biến của máy đó có kích thước nhỏ hơn bao nhiêu và sự chênh lệch về diện tích nhận ánh sáng so với cảm biến Full-frame thông thường.
Nói cách khác, với cùng một ống kính có tiêu cự tương đương, máy có cảm biến với hệ số Crop lớn hơn sẽ tạo ra khung hình và góc chụp hẹp hơn, giúp tạo ra hiệu ứng phóng to đối tượng hơn.
Chúng tôi hy vọng rằng những hướng dẫn kiến thức về nhiếp ảnh Aloha Media vừa chia sẻ ở đây đã giúp bạn mở rộng hiểu biết về nhiếp ảnh. Chúc bạn có những bức ảnh đầu tiên thành công và ưng ý!
