Thị trường nhiếp ảnh nghệ thuật ở Việt Nam, như một phần không thể thiếu của lĩnh vực nghệ thuật, đang trải qua một sự phát triển đáng kể trong những năm gần đây. Tuy nhiên, để thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường này và để nổi bật trước các đối thủ cạnh tranh, chúng ta cần xem xét một số yếu tố quan trọng. Hãy cùng Aloha Media khám phá sâu hơn về thị trường nhiếp ảnh nghệ thuật ở Việt Nam và những điều cần thiết để thay đổi và nâng cao chất lượng ngành này.
Hầu như năm nào, giới nhiếp ảnh Việt Nam cũng gặt hái được hàng chục giải thưởng nhiếp ảnh quốc tế ở đa dạng thể loại. Ở trong nước, từ Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam đến Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm đều tổ chức các cuộc thi và giải thưởng nhiếp ảnh nghệ thuật định kỳ. Tuy nhiên, mặ despite sự phát triển vững mạnh và thành công trong việc tham gia các cuộc thi nhiếp ảnh quốc tế, thị trường nhiếp ảnh nghệ thuật chuyên nghiệp tại Việt Nam vẫn chưa đạt được sự phát triển mạnh mẽ và tiềm năng hoàn toàn của mình.
Mặc dù đã có sự công nhận quốc tế và danh tiếng tốt trong ngành nhiếp ảnh, thị trường nhiếp ảnh nghệ thuật chuyên nghiệp ở Việt Nam dường như vẫn còn nhiều thách thức và vấn đề cần được giải quyết.
Khó khăn của nhiếp ảnh gia nghệ thuật
Lâu nay, việc bán và mua tác phẩm nhiếp ảnh vẫn là một khía cạnh đầy thách thức đối với giới làm nghề nhiếp ảnh tại Việt Nam. Việc sáng tạo các tác phẩm nhiếp ảnh nghệ thuật đòi hỏi sự đầu tư đáng kể vào trang thiết bị nhiếp ảnh, kỹ thuật, và thời gian. Nhiếp ảnh gia cần phải có trang bị chất lượng cao để có thể bắt lấy những khoảnh khắc độc đáo và tạo ra những tác phẩm xuất sắc. Điều này gồm cả việc đầu tư vào máy ảnh, ống kính, ánh sáng, và phần mềm xử lý hình ảnh, mà tất cả đều có chi phí không nhỏ. Tuy nhiên, mặc dù nhiếp ảnh nghệ thuật đòi hỏi một mức đầu tư cao, tác phẩm này thường không tạo nguồn thu lợi nhuận ổn định. Trong môi trường nhiếp ảnh tại Việt Nam, việc bán tác phẩm nhiếp ảnh không phải lúc nào cũng dễ dàng. Thị trường nhiếp ảnh nghệ thuật trong nước vẫn chưa hình thành mạnh mẽ, và việc tìm kiếm khách hàng sẵn sàng mua tác phẩm với giá trị nghệ thuật thường gặp nhiều khó khăn.
Tình trạng này đã tạo ra một tầm nhìn đầy thách thức đối với nhiếp ảnh gia nghệ thuật tại Việt Nam. Họ phải tìm cách làm sao để cân bằng giữa đam mê nghệ thuật và khả năng sinh lời. Thách thức này cũng tạo ra áp lực cho họ, khi họ phải xem xét cách để tận dụng tác phẩm nhiếp ảnh của mình để kiếm sống và duy trì cuộc sống cá nhân.
Nhiếp ảnh gia Nguyễn Hữu Bảo, một người có uy tín trong lĩnh vực này đã đánh giá rằng các nhiếp ảnh gia nghệ thuật tại Việt Nam thường hoạt động như các thi sĩ lãng mạn, đam mê ánh sáng và nghệ thuật hơn là vì lợi nhuận. Chuyện bán và mua tác phẩm nhiếp ảnh nghệ thuật đối với họ thường rơi vào tình trạng đáng buồn. Nguyên nhân phần lớn là do thiếu thói quen mua tác phẩm nhiếp ảnh trong cộng đồng nội địa và sự khác biệt về thẩm mỹ với khách hàng quốc tế.
Nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Xuân Chính, Ủy viên Ban Chấp hành và Phó Trưởng ban Sáng tạo – Triển lãm của Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam, đã chia sẻ rằng việc có một thu nhập ổn định từ nhiếp ảnh nghệ thuật là một nhiệm vụ khó khăn đối với nhiều nhiếp ảnh gia. Hầu hết họ phải tìm các công việc khác để nuôi dưỡng đam mê của mình, chẳng hạn như chụp ảnh dịch vụ hoặc quảng cáo. Sự khác biệt quan trọng giữa nhiếp ảnh và nghệ thuật hội họa đó là nhiếp ảnh thường dựa vào sự nhân bản. Điều này đồng nghĩa rằng việc tạo ra các tác phẩm nhiếp ảnh độc đáo và đẳng cấp là một thách thức lớn.
Một tác phẩm nhiếp ảnh nghệ thuật đòi hỏi đầu tư không ít vào trang thiết bị và kỹ thuật. Các nhiếp ảnh gia phải đối diện với sự đòi hỏi khá lớn, không chỉ về vốn đầu tư mà còn về thời gian và công sức. Những chuyến đi săn ảnh có thể kéo dài từ vài ngày đến cả tháng, với nhiệm vụ không hề dễ dàng là bắt lấy những khoảnh khắc độc đáo, thú vị và tạo nên những tác phẩm nhiếp ảnh nghệ thuật đẳng cấp.
Nhưng điều đáng tiếc là, việc tạo ra các tác phẩm nhiếp ảnh nghệ thuật tại Việt Nam thường kết thúc ở giai đoạn “đắp chiếu” hoặc việc chia sẻ trên các mạng xã hội như Facebook, mà không đem lại thu nhập thực sự cho các nhiếp ảnh gia. Các tác phẩm này thường chỉ được trải qua một vòng sống ngắn ngủi trên các trang cá nhân hoặc trang fanpage, rồi sau đó chìm vào dĩ vãng mà không đem lại giá trị tương xứng với sự cống hiến và tài năng của những nhiếp ảnh gia. Điều này đã tạo ra một thực tại buồn và thách thức trong việc phát triển thị trường nhiếp ảnh nghệ thuật chuyên nghiệp tại Việt Nam. Các nhiếp ảnh gia đầy tài năng và đam mê thường phải đối mặt với khả năng không thể tạo nên cuộc sống ổn định từ nghề nhiếp ảnh. Họ phải tìm cách kết hợp nhiếp ảnh với các công việc khác để duy trì cuộc sống của mình, và việc này có thể đặt ra nhiều khó khăn.
Thị trường nhiếp ảnh cần có sự đổi mới
Tuy nói như vậy, không phải tất cả các nhiếp ảnh gia đam mê với ảnh nghệ thuật đều đã từ bỏ trước tình trạng khó khăn này. Thậm chí trong bối cảnh một thị trường nhiếp ảnh nghệ thuật vẫn còn đang trong giai đoạn phát triển và có nhiều hạn chế, cũng như với số lượng sàn giao dịch nhiếp ảnh nghệ thuật hạn chế, và không nhiều gallery chấp nhận bán các tác phẩm nhiếp ảnh nghệ thuật, một số tác giả nhiếp ảnh trong nước đã tự tin bước ra khỏi biên giới quê hương. Họ đã tìm kiếm cơ hội trên thị trường quốc tế bằng cách tiếp cận các sàn giao dịch nhiếp ảnh trực tuyến quốc tế như Amazon, và thậm chí sử dụng các trang web quốc tế giới thiệu điểm đến du lịch để trình bày tác phẩm của họ. Điều quan trọng là, để làm điều này, họ đã phải sở hữu khả năng giao tiếp bằng ngoại ngữ một cách thành thạo để tương tác với khách hàng quốc tế và họ đã phải tham gia các cuộc thi nhiếp ảnh quốc tế để tạo dấu ấn và khẳng định tên tuổi của mình.
Việc tiến vào thị trường nhiếp ảnh quốc tế không hề dễ dàng. Đòi hỏi sự kiên nhẫn, sự dấn thân không ngừng, và khả năng sáng tạo trong việc thể hiện tác phẩm, phải đáp ứng đúng đòi hỏi và sở thích của thị trường quốc tế. Điều này đã thách thức họ đối diện với những rào cản ngôn ngữ và văn hóa, nhưng sự quyết tâm và đam mê đã giúp họ vượt qua mọi khó khăn. Những nhiếp ảnh gia này không chỉ là nguồn cảm hứng mà còn là những đại diện đầu tiên của nền nhiếp ảnh nghệ thuật Việt Nam bước ra thế giới. Họ đã chứng minh rằng, việc thúc đẩy nhiếp ảnh nghệ thuật trong một bối cảnh quốc tế không phải là một ước mơ xa vời, mà là một mục tiêu có thể đạt được. Họ đã khẳng định rằng sự sáng tạo và đam mê không bị giới hạn bởi ranh giới địa lý, và tầm nhìn của họ có khả năng mở ra những cơ hội mới cho nghệ thuật nhiếp ảnh Việt Nam trong tương lai.
Nhiếp ảnh gia Khánh Phan, một tay máy nữ sáng tạo với nhiếp ảnh nghệ thuật, đã chia sẻ về hành trình cá nhân của mình. Cô đã xây dựng một thu nhập đều đặn thông qua việc hợp tác với các đại lý bán tác phẩm nhiếp ảnh quốc tế như Solent News và một số phòng tranh khác ở Mỹ Latin và Pháp. Mặc dù đại lý thường thu một phần trăm lợi nhuận (tầm 50%) trên giá bán, nhưng đó vẫn là một cách để nhiếp ảnh gia có thu nhập từ sự sáng tạo của mình. Hơn nữa, Khánh Phan kể về việc một số tạp chí chuyên về nhiếp ảnh trên thế giới đã tìm đến cô và muốn mua trực tiếp các tác phẩm của cô. Từ kinh nghiệm cá nhân của mình, Khánh Phan nhấn mạnh rằng chụp ảnh là một hoạt động nghệ thuật, nhưng để bán được ảnh lại là một chuyện thương mại khác.
Vấn đề bán tác phẩm nhiếp ảnh yêu cầu tạo dựng danh tiếng và truyền thông một cách chuyên nghiệp. Để đạt được điều này, Khánh Phan đã lựa chọn con đường bắt đầu từ việc tham gia các cuộc thi nhiếp ảnh quốc tế. Việc này giúp cô xây dựng tên tuổi và uy tín của mình trong cộng đồng nhiếp ảnh quốc tế, và từ đó, các cơ hội hợp tác và tiếp thị tác phẩm của cô đã trở nên dễ dàng hơn.
Theo góc nhìn về nghề nghiệp trong lĩnh vực nhiếp ảnh và hội họa của Nguyễn Thế Sơn, một nhiếp ảnh gia có trình độ thạc sĩ về nhiếp ảnh từ Học viện Mỹ thuật Trung ương Bắc Kinh (Trung Quốc), cách mà các nhiếp ảnh gia Việt Nam hiện nay tiến hành làm nhiếp ảnh đang dần thể hiện tính chất của một phong trào nghệ thuật. Những bức ảnh được mọi người thường gọi là ảnh nghệ thuật thực tế thì thực chất thuộc thể loại ảnh tư liệu – một trong ba thể loại cơ bản của nhiếp ảnh, cùng với ảnh thương mại (dành cho quảng cáo và dịch vụ) và ảnh mỹ thuật-nghệ thuật (tập trung vào ý tưởng và tư tưởng nghệ thuật).
Theo Nguyễn Thế Sơn, ảnh nghệ thuật không chỉ đơn giản là việc sử dụng máy ảnh để ghi lại thực tế, mà nó đòi hỏi sự sáng tạo, ý tưởng, và tư duy sâu sắc để tạo nên xương sống cho cả tác phẩm. Máy ảnh, trong trường hợp này, chỉ là một công cụ để thực hiện ý tưởng nghệ thuật. Nhiếp ảnh gia có thể kết hợp nhiều phương pháp nghệ thuật khác nhau như buồng tối, điêu khắc, hội họa và nhiều kỹ thuật khác để tạo ra bức ảnh nghệ thuật độc đáo.
Điều quan trọng là sau khi hoàn thành quá trình sáng tạo, tác phẩm nghệ thuật này cần được đặt vào vị trí thích hợp để thể hiện giá trị của nó. Thông qua việc trưng bày trong các không gian chuyên nghiệp của nghệ thuật như gallery, hội chợ nghệ thuật, hay các sự kiện chuyên nghiệp khác nhau, tác phẩm trở nên đáng giá hơn bao giờ hết. Đây không chỉ là cách để tác phẩm được công nhận mà còn là cách để nó thừa hưởng danh tiếng trong cộng đồng nghệ thuật và trên thị trường quốc tế.
Khi tác phẩm nhiếp ảnh được trưng bày trong một gallery, chẳng hạn, nó được đặt vào một ngữ cảnh nghệ thuật chuyên nghiệp, nơi mà mọi chi tiết như ánh sáng, không gian, và trình bày được thiết kế một cách tỉ mỉ để làm nổi bật tác phẩm. Điều này giúp tạo ra trải nghiệm tương tác tốt hơn cho người xem và tôn vinh giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Một sự kiện hội chợ nghệ thuật cũng là một cơ hội quan trọng để tác phẩm được đánh giá và tạo ấn tượng đối với một lượng lớn khán giả và sưu tập gia. Nó tạo ra cơ hội để tác phẩm nhiếp ảnh tiếp cận một thị trường rộng lớn hơn, và đặc biệt là khi được trưng bày tại các sự kiện quốc tế, nó có thể nhận được sự quan tâm từ người yêu nhiếp ảnh và những người đam mê nghệ thuật trên khắp thế giới.
Nhờ việc trưng bày và tham gia các sự kiện nghệ thuật, tác phẩm nhiếp ảnh không chỉ trở nên có giá trị nghệ thuật mà còn được giới sưu tập đánh giá cao theo thời gian. Danh tiếng của tác giả cũng ngày càng được củng cố và phát triển. Điều này đồng nghĩa với việc tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của nhiếp ảnh nghệ thuật tại Việt Nam và góp phần làm phong phú nghệ thuật và văn hóa của đất nước.
Giải pháp cho thị trường nhiếp ảnh nghệ thuật Việt Nam
Hiện nay, thị trường nhiếp ảnh tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức. Dù có thể thừa nhận rằng nền nhiếp ảnh trong nước đang trong quá trình hình thành và còn cần thời gian để phát triển, chúng ta cũng không thể ngồi yên và chờ đợi ngoại cảnh thay đổi. Nguyễn Thế Sơn, một nhiếp ảnh gia nổi tiếng, đã đưa ra một số giải pháp quan trọng để cải thiện thị trường nhiếp ảnh Việt Nam. Một trong những điểm quan trọng mà nhiếp ảnh gia này nhấn mạnh là sự cần thiết của việc thay đổi tư duy trong việc làm nghề nhiếp ảnh. Đối với nhiếp ảnh gia nghệ thuật trong nước, việc này bao gồm việc hiểu rõ và chấp nhận khái niệm về ảnh mỹ thuật – nghệ thuật. Không chỉ đơn thuần là việc sao chép, ghi chép lại hiện thực, ảnh mỹ thuật – nghệ thuật đòi hỏi sự sáng tạo, ý tưởng, và tư duy nghệ thuật sâu sắc để tạo ra những tác phẩm độc đáo và có giá trị.
Điều quan trọng khác là sự chủ động của từng nhiếp ảnh gia trong việc tiếp cận và tham gia vào các định chế chuyên nghiệp của thị trường nhiếp ảnh quốc tế. Điều này có thể bao gồm việc tham gia các triển lãm nhiếp ảnh quốc tế, tham gia cuộc thi nhiếp ảnh quốc tế, hoặc thiết lập mối quan hệ với các nhiếp ảnh gia, tổ chức nghệ thuật, và các galleri nổi tiếng trên toàn thế giới. Việc này sẽ giúp nhiếp ảnh gia trong nước tiếp cận các cơ hội mới, học hỏi từ các nhiếp ảnh gia hàng đầu, và nâng cao trình độ chuyên môn.
Ngoài ra, cần thúc đẩy sự hợp tác và giao lưu giữa các nhiếp ảnh gia trong nước. Bằng cách tạo cơ hội cho họ học hỏi và trao đổi ý tưởng, chúng ta có thể thúc đẩy sự phát triển chung của nền nhiếp ảnh Việt. Các hội nhiếp ảnh, câu lạc bộ nhiếp ảnh, và sự kiện nhiếp ảnh có thể chơi một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự hợp tác này. Cùng với đó, việc thúc đẩy nhiếp ảnh giáo dục là một phần quan trọng của việc phát triển nền nhiếp ảnh trong nước. Việc đào tạo và giáo dục các nhiếp ảnh gia trẻ về cả khía cạnh kỹ thuật và nghệ thuật là cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của nền nhiếp ảnh Việt Nam.
Có thể nói, thị trường nhiếp ảnh tại Việt Nam có tiềm năng lớn nhưng cần sự cải thiện trong tư duy làm nghề và sự chủ động của các nhiếp ảnh gia. Chúng ta cần tạo ra một môi trường thúc đẩy sáng tạo, hợp tác, và phát triển nghệ thuật nhiếp ảnh để thúc đẩy nền nhiếp ảnh Việt Nam phát triển và tỏa sáng trên trường quốc tế.
Trong bài viết này đã thảo luận về tình hình thị trường nhiếp ảnh nghệ thuật tại Việt Nam và những khía cạnh cần được cải thiện để thay đổi và phát triển nền nhiếp ảnh trong nước. Đồng thời đề cập đến ý tưởng của việc thay đổi tư duy làm nghề và hiểu rõ ảnh mỹ thuật – nghệ thuật, khuyến khích sự chủ động trong việc tiếp cận thị trường nhiếp ảnh quốc tế, thúc đẩy hợp tác và giao lưu giữa các nhiếp ảnh gia trong nước, và đào tạo nhiếp ảnh giới trẻ. Nên nhớ rằng nhiếp ảnh không chỉ đơn thuần là một nghề, mà còn là một biểu hiện của nghệ thuật, nơi mà sự sáng tạo, ý tưởng và tư duy nghệ thuật đóng vai trò quan trọng. Sự phát triển của thị trường nhiếp ảnh nghệ thuật tại Việt Nam không chỉ mang lại cơ hội cho các nhiếp ảnh gia để thăng tiến mà còn là một cách để làm phong phú hơn văn hóa nghệ thuật của đất nước.
